Vragen en antwoorden over de douaneloods

Waarom heeft de gemeente de loods gekocht?

De gemeente heeft een aantal jaren geleden de spoorweggronden gekocht, met daarop de goederenloods. Dit gebied kent een strategisch heel gunstige ligging, vlakbij het station en domein Hemelrijk. Ondertussen kon de cyclocross naar daar verhuizen en werden er al volkstuintjes ingericht. De gemeente heeft deze gronden gekocht omdat een ontwikkeling van deze gronden veel maatschappelijk nut zal hebben voor Essen. Een beetje te vergelijken met de aankopen die de gemeente vroeger heeft gedaan en nu heel nuttig zijn zoals het Sportpark, de Kiekenhoeve en de Wildertse Duintjes. 

Wordt er nog iets gedaan met de wildernis aan de voet van de viaduct aan de Moerkantsebaan?

De gemeente heeft al verregaande besprekingen gevoerd met het ministerie van Financiën voor de aankoop van het terrein. Het terrein zal grotendeels zijn groen karakter behouden, maar ook gebruikt worden om parkeren in het groen te voorzien en een toegang tot het volledige terrein te maken, zodat de straat Hemelrijk geen extra overlast krijgt.

Wat is het toekomstbeeld van de douaneloods en de grond eromheen?

Het gebied zal een visitekaartje zijn voor Essen, iets waar we allemaal fier op zullen zijn. Een Park Spoor Essen, als het ware! Er zal constant veel volk rondlopen, om er te werken, om er een tuintje te verbouwen, om een terrasje te doen, om naar de cyclocross te kijken of om te genieten van een barbecue of een muziekoptreden. Je zal er kunnen komen via de trein, met een nieuwe passerelle over de sporen, of via de Hemelrijk. De monumentale loods, gebouwd in 1902, zal prachtig gerestaureerd zijn. Duizenden mensen van buiten Essen zullen elk jaar daarvoor naar onze gemeente komen.    

Wat willen we eigenlijk doen met de loods?

We willen in zee gaan met een private partner die activiteiten ontwikkelt in de loods, en daarvoor een concessievergoeding betaalt aan de gemeente. De activiteiten moeten ook ten goede komen aan de Essense gemeenschap. Dat laatste kan in vele vormen: ter beschikking stellen van een vergaderzaal, toeristische input, enz. Vandaag hebben we een overeenkomst met Robotland. Robotland wil een technologisch doe- en leercentrum uitbaten, zowel bezoekers die kunnen experimenteren met technologie en transport, maar ook scholen die gebruik maken van een fablab. 

Wat is een fablab ? Technologie op één centrale locatie die gedeeld gebruikt kan worden door bezoekers van Robotland en scholen die hun opleiding hierop vervolledigen.

Een tweede Kadans? 

Sommige Essenaren zouden graag zien dat de loods wordt omgevormd tot een cultuurtempel, een soort Essense 'Kadans'. Dat zal echter moeilijk gaan. De goederenloods is immers een monument en moet daarom gerestaureerd worden. Dat wil zeggen terug in de oorspronkelijke toestand gebracht worden. Binnenin moet de loskade zichtbaar blijven, de stalen poorten moeten er terug komen, enzovoort. Dat heeft tot gevolg dat puur bouwtechnisch het moeilijk is om de grote hal tijdens de winter op kamertemperatuur te brengen. Zo zijn er nogal wat beperkingen in de bouw, en dus ook in de toekomstige functie die het gebouw krijgt.

Ook al wordt het gros door Vlaanderen betaald, toch moeten we opletten dat de exploitatie op zichzelf geen geld gaat kosten. Integendeel. Eigenlijk moet de exploitatie opbrengen, en met dat geld kan de gemeente investeren in de buitenomgeving waar Essenaren kunnen komen barbecuen of komen genieten van een evenement. We moeten zoeken naar andere mogelijkheden om in Essen een volwaardige cultuurzaal op te richten.  

Eerste restaureren, en dan beslissen over wat ermee gaat gebeuren? Is dat niet verkeerd?

Idealiter hangen die samen, of weet je wie wat met de loods gaat doen alvorens je gaat restaureren. Maar langs de andere kant gaat het over de restauratie van grotendeels de buitenkanten. Je kan in de toekomst dus nog van alles doen met de loods. Wanneer een nieuwe invulling achteraf mislukt, is dat dus geen ramp. Bovendien is het niet gemakkelijk om private partners aan te trekken als deze nog niet zeker zijn van de restauratie en van de timing ervan. Dat euvel hebben we nu weggewerkt.  

Hoeveel gaat de restauratie kosten?

De restauratiewerken van de loods worden geraamd op 4.685.343,83 euro. Voor de buitenaanleg (parkings …) moet ook nog budget voorzien worden. Op termijn moet er een fiets- en wandelbrug komen vanuit het station naar de goederenloods. We hebben reeds een toezegging van de NMBS dat ze daaraan zal meebetalen, maar de precieze kostprijs en verdeling van waar de centen komen, moet verder uitgewerkt worden.  

Vlaanderen heeft een aantal jaren geleden het gebouw erkend als monument. Dat heeft tot gevolg dat het gebouw verplicht moet gerestaureerd worden, en dat de restauratie minutieus en volgens de regels van de kunst moet gebeuren. Dat kost veel geld. Anderzijds heeft deze erkenning ook tot gevolg dat Vlaanderen mee betaalt aan de restauratie.      

Wie gaat dat betalen?

Voor een gemeente van circa 19.000 inwoners is het een hele opgave om zo’n groot project in haar eentje uit te werken en te betalen. Daarom heeft Essen ervoor gekozen om in zee te gaan met de vzw Kempens Landschap. Kempens Landschap en het gemeentebestuur hebben samen al veel energie gestoken in het project, met het doel om de goederenloods te restaureren, een nieuwe en rendabele bestemming te vinden én subsidies te zoeken.

Door het gros van de werken te laten subsidiëren, wordt het monument niet gerestaureerd op kosten van de 19.000 Essenaren, maar worden de kosten verspreid over 6 miljoen Vlamingen. De inwoners van alle 308 Vlaamse gemeenten betalen dus mee aan de restauratie van de loods. Meer nog: ook de Europese Unie heeft alvast 314.500 euro toegezegd.

Concreet zijn nu de volgende subsidies binnen:

• provincie Antwerpen: € 125.800;
• Europa: € 314.500;
• Vlaanderen (onderzoekspremie en restauratiesubsidie samen): € 3.387.189,25

80 procent van de totale werken van de restauratie wordt betaald door de provincie Antwerpen, Vlaamse Overheid en Europa. De gemeente Essen betaalt slechts ongeveer 20 procent van het project.  

Wat heeft de gemeente al gedaan in dit dossier?

Samen met de vzw Kempens Landschap heeft het gemeentebestuur al een heel traject in dit dossier afgelegd. Een gespecialiseerd architectenkantoor (aNNo uit Gent) werd aangesteld om het dossier technisch voor te bereiden. Met de Vlaamse overheid werden talloze besprekingen gevoerd, zodat in eerste instantie door Vlaanderen een beheersplan en de subsidie kon worden goedgekeurd.

De firma Monument-Goedleven uit Brasschaat is op 1 mei 2018 gestart met de restauratiewerken en zal deze werken eind 2019 afronden.  De firma Vorsselmans uit Loenhout restaureert de lichtstraat. We voorzien een hoogtechnologisch standje in dit gebouw van meer dan een eeuw oud. Het gebruikte glas is gewoon doorzichtig glas, maar toch zijn er PV-panelen verwerkt in het glas.

Binnen in de loods zal je dus die lichtstraat zien, maar in feite zijn dat zonnepanelen die elektriciteit opwekken! Dat is heel innoverend, en zal daarom een demonstratieproject zijn voor andere monumenten die duurzaam verwarmd zullen worden.     

Kan de gemeente geen subsidies aanvragen voor andere dingen?

Niet voor alle projecten bestaan er subsidies. Maar daar waar mogelijk lobbyen we om subsidies naar Essen te krijgen. Een goed voorbeeld is de oprichting van de nieuwe turnhal die klaar zal zijn op 1 september 2019, mooi op tijd voor het nieuwe schooljaar en het nieuwe turnseizoen.

Ook voor dit project hebben de provincie, de Vlaamse Overheid en Agion (subsidies voor schoolinfrastructuren) flink gesubsidieerd.   

Gaat de cyclocross nog wel kunnen plaatsvinden in de toekomst?

Vast en zeker! Het is de bedoeling dat er in de toekomst veel volk komt naar deze plek, onder andere voor evenementen. De Internationale Cyclocross, een prachtige organisatie van de Molenheidevrienden, heeft daar zijn stek en kan die daar houden! 

Het project gaat geld opbrengen, hoezo?

Op termijn zal het project een economische input geven aan Essen. Er zullen jobs gecreëerd worden, de uitbating levert een vergoeding op voor de gemeente waarmee deze weer andere investeringen kan doen, en er zullen mensen van ver buiten Essen afkomen om hier te verteren.

Gaan daar mensen op afkomen?

Daar geloven we in! Mensen kunnen met de trein komen, en voor Nederlanders is het in feite de 'Poort naar België'. Met een attractieve bestemming zullen er vele mensen van ver weg naar Essen komen en hier hun geld spenderen. Zoals dat vandaag al kan op de hele site van Hemelrijk met De Kiekenhoeve, Het Karrenmuseum, onze VVV, Het Heemhuis, Het Sportkaffee en sporthal Hemelrijk, het mooie park met zijn speeltuintjes, skatepark, beachvolleybalterreinen, Finse piste … Via de mooie dreef van De Belder kan men perfect aansluiten op ons Park Spoor Essen!  

Hoort het stationsgebouw daar ook bij?

Dat zou toch moeten. Het mooie stationsgebouw is vandaag eigenlijk veel te groot om enkel als station dienst te doen. We zijn in gesprek met de NMBS om te kijken wat er nog allemaal mee kan gebeuren. Dat zou een goede zaak zijn voor de hele stationsbuurt. Er zijn gevorderde gesprekken om een politiekantoor te vestigen in het stationsgebouw. Vorig jaar zijn de fietsenstallingen al met camera’s beveiligd.

Maar waarom niet nog een stapje verder gaan, en bijvoorbeeld. kantoorruimtes creëren in het gebouw? Omgekeerd zal het Rangeerstation ook dienst doen voor het station. In de buurt van de goederenloods komen later immers parkeerplaatsen die in verbinding staan met de sporen. Zo ontlasten we de parking en de buurt van de Handelsstraat.

Kunnen we eigenlijk een kijkje nemen binnenin de loods?

In juni 2018 organiseerden we al een openwervendag en had iedereen de mogelijkheid om het gebouw te bezichtigen.

Op zaterdag 7 december en zondag 8 december 2019 wordt al een tipje van de sluier gelicht tijdens het weekend van de Robotland Cyclocross te Essen. Alle details vind je in het nieuwsbericht links op deze pagina onder 'nieuws'.

Worden de Essenaren van het verdere verloop op de hoogte gehouden?

Uiteraard, het is immers een schitterend project, van en voor de Essenaren. Nu het geld er is, zal het project in sneltreinvaart vooruit gaan. Het is belangrijk dat de Essenaren betrokken zijn en mee uitkijken naar het eindresultaat. Daarom zal er geregeld over gecommuniceerd worden op www.essen.be/douaneloods.  

Wanneer gaan we ervan kunnen genieten?

De werken zijn op 1 mei 2018 gestart, de restauratie moet eind 2019 afgerond zijn. Tegelijk moeten we ook de buitenomgeving gaan aanpakken. De passerelle boven de sporen gaat een project van iets langere adem zijn, omdat daar natuurlijk de NMBS en Infrabel bij betrokken zijn en daarvoor een apart budget voorzien moet worden. We hopen dus dat de Essenaren ten laatste in 2020 van het project kunnen komen genieten. Maar ook de volgende jaren zal er dus verder aan gewerkt worden!

Met de steun van: